Po uprawomocnieniu się wyroku Sądu skazującego na karę grzywny sprawca często z różnych powodów uchyla się od jej wykonania. Nie należy jednak zapominać o zapłacie ani też bagatelizować orzeczonej kary grzywny.
Wskazać bowiem należy, iż w przypadku, gdy egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Wtedy dopiero wielu skazanych uświadamia sobie powagę zaistniałej sytuacji i podejmuje działania mające na celu uniknięcie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności.
Zarządzenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności następuje jednak dopiero na posiedzeniu Sądu w którym ma prawo brać udział m.in. skazany oraz jego obrońca. Nadto, do zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności dojdzie dopiero w przypadku, gdy skazany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej na podstawie art. 45 k.k.w albo już uchyla się od jej wykonania, lub też zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
W orzecznictwie przyjmuje się jednak, iż: „ (..) dopóki istnieje realna szansa uiszczenia lub wyegzekwowania grzywny, także w formie odroczenia jej ściągnięcia lub rozłożenia na raty, dopóty sąd nie powinien orzekać wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności (tak postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2001 r., sygn. akt II Akz 478/0).
Od zastępczej kary pozbawienia wolności lub wykonywania pracy społecznie użytecznej, skazany może się w każdym czasie zwolnić przez złożenie kwoty brakującej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny. Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności zarządzonej w wypadku, o którym mowa w art. 46 § 1 pkt 1, jeżeli skazany oświadczy na piśmie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania pracy społecznie użytecznej lub złożenia kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny.
Zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, przyjmuje się, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny. Kara zastępcza nie może przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.
Co powinien zatem zrobić skazany, który został zawiadomiony o posiedzeniu w przedmiocie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności? Otóż, powinien on niezwłocznie wykonać orzeczoną wobec niego karę grzywny. Skazany może także oświadczyć, iż podejmie pracę społecznie użyteczną.
Podobnie przy niewykonaniu przez skazanego kary ograniczenia wolności -jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza, a jeżeli uchyla się on od świadczenia pieniężnego lub obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 Kodeksu karnego, sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Natomiast, w przypadku, gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności. Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym - wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności.