W postępowaniu karnym podejrzany i oskarżony mogą korzystać z pomocy obrońcy – adwokata lub radcy prawnego. Niewątpliwie dzięki skorzystaniu z pomocy obrońcy oskarżonemu prościej jest się bronić w postępowaniu karnym, czuje się on również pewniej przed Sądem. Nadto, obrońca reprezentuje interes oskarżonego, którego broni, czuwa nad właściwym przebiegiem procesu, przygotowuje linię obrony, składa wnioski dowodowe, zarzuty do opinii, czy też wreszcie środki zaskarżenia, zażalenia, czy apelację. Niektóre pisma procesowe jak np. subsydiarny akt oskarżenia, czy kasacja mogą zostać sporządzone i podpisane przez profesjonalistę w tym m. i n. adwokata.
Podejrzany lub oskarżony może ustanowić obrońcę udzielając mu upoważnienia do obrony. Powinno być ono sporządzone na piśmie lub złożone ustnie do protokołu. Każdy z oskarżonych może korzystać z pomocy obrońcy z wyboru oraz posiadać jednocześnie maksymalnie trzech obrońców.
Po spełnieniu pewnych przesłanek, gdy podejrzany lub oskarżony nie posiadają obrońcy z wyboru, Sąd ustanawia dla nich obrońcę z urzędu. Zatem, kiedy oskarżony może mieć obrońcę z urzędu oraz czym jest obrona obligatoryjna?
Oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.
Jednak Sąd może cofnąć wyznaczenie obrońcy z urzędu, jeżeli okaże się, że nie istnieją okoliczności, na podstawie których go wyznaczono. Na postanowienie o cofnięciu wyznaczenia obrońcy przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu.
Obrona obligatoryjna w postępowaniu karnym polega na tym, iż oskarżony musi mieć obrońcę (a zatem jeżeli nie ma on obrońcy z wyboru wyznacza się mu obrońcę z urzędu). Obrona obligatoryjna ma miejsce, gdy:
-
podejrzany / oskarżony nie ukończył 18 lat (brak jest jednak podstaw do przyjęcia, że obrona obligatoryjna dotyczy osoby, która już ukończyła 18 lat, choć w czasie popełnienia czynu stanowiącego przedmiot postępowania nie osiągnęła jeszcze 18-go roku życia),
-
podejrzany / oskarżony jest głuchy, niemy lub niewidomy (uważa się, iż osoby jąkające się wymagają obligatoryjnej obrony, w przypadku, gdy zaburzenia, na jakie cierpią, są znacznego stopnia i poważnie utrudniają kontakt z organem procesowym),
-
zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy zdolność podejrzanego / oskarżonego rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona (nie jest konieczne, by wątpliwość w tym zakresie miała charakter ewidentny)
-
zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego podejrzanego/ oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny,
-
Sąd uzna to za niezbędne ze względu na inne okoliczności utrudniające obronę (okoliczności te muszą być wiązane z właściwościami fizycznymi podejrzanego lub oskarżonego - wiekiem, stanem zdrowia, sprawnością poszczególnych narządów zmysłów, stopniem sprawności umysłowej, zaradności oraz z właściwościami intelektualnymi ),
-
oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym, jeżeli zarzucono mu zbrodnię.
W sytuacji, gdy zachodzą przesłanki obrony obligatoryjnej, a podejrzany lub oskarżony nie ma obrońcy z wyboru ustanawia się dla niego obrońcę z urzędu. Wskazać jednak należy, iż obrońca taki zostaje zwolniony przez Sąd ze swojej funkcji gdy podejrzany lub oskarżony ustanowi obrońcę z wyboru oraz, gdy uznając za uzasadnioną opinię biegłych lekarzy psychiatrów, że czyn oskarżonego nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, Sąd orzeka, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy.
Adwokat Weronika Gawor-Pietrzak w ramach prowadzonej Kancelarii Adwokackiej w Chrzanowie reprezentuje klientów oraz udziela porad prawnych w sprawach karnych.
W razie dalszych pytań proszę o kontakt telefoniczny lub za pomocą wiadomości e-mail w celu umówienia spotkania w Kancelarii.
W ramach prowadzonej Kancelarii Adwokackiej zajmuję się prowadzeniem spraw zwłaszcza na terenie województwa małopolskiego (m. in. Chrzanów, Trzebinia, Oświęcim, Chełmek, Kraków) oraz śląskiego (m. in. Jaworzno, Sosnowiec, Mysłowice, czy Katowice). W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie odbyć się online.